Tussen diagnoses en levenskansen.
Ook uit puin kun je iets nieuws bouwen.
Herstel begint niet bij een diagnose,
maar bij iemand die zegt:
“Ik zie jou – niet je label.”
Terwijl ik mijn vorige blog over ‘Uitbehandeld, WAUW…..’ aan het schrijven ben, komen talloze andere zaken naar boven drijven. Zo ook de herinnering aan mijn eerste hulpvraag bij de geestelijke gezondheidszorg. Ik ben 21 jaar als ik na het compleet mislukken van een loopbaan als beroepsmilitair niet meer wist wie ik was en wat ik nog kon. Alles waar ik mijn identiteit aan had opgehangen – discipline, kracht, doorzettingsvermogen – viel weg. Ik had geen idee meer wat ik met mijn leven moest doen.
De geboden hulp was niet wat ik zocht en op had gehoopt. Er volgden na mijn hulpvraag talloze opnames, waarin ik meer diagnoses kreeg dan ik bij kon houden. Waarbij elke nieuwe term een stukje van mijn identiteit leek te vervangen. Borderline, Manisch- Depressief, Angst- en Dwangstoornis, Autismespectrum. Alles kreeg een naam, alles werd geanalyseerd – behalve wie ik nog als mens was.
Bij het uitspreken van al die diagnoses hoorde ook de prognoses, die mij vertelden dat ik rekening moest houden met onder andere de volgende feiten die vertellen dat: ‘de kans op een stabiele relatie klein is’. ‘Werken op de reguliere arbeidsmarkt is niet realistisch’. ‘Sociaal contact zal moeilijk blijven’. Deze prognoses werden bedoeld als eerlijkheid, maar in mijn hoofd veranderden ze in voorspellingen, voorspellingen die weinig ruimte over lieten voor hoop.
Ik begon zelfs te geloven dat mijn toekomst al geschreven was – in rapportages, behandelplannen en DSM-codes -. Mijn wereld werd kleiner, de diagnoses boden misschien duidelijkheid, maar ze sloten ook deuren. Hoe kleiner mijn wereld werd, hoe zwaarder het werd om er nog te willen zijn.
Een ander perspectief was mogelijk geweest
Soms vraag ik me af hoe het anders had gekund. Wat als er niet alleen gekeken was naar wat er misging, maar ook naar wat ik nog wilde met mijn leven? Hoe zou het geweest zijn als er iemand naast mij had gezeten die zei: “Je bent niet je diagnose – je bent een mens met dromen, pijn maar ook met mogelijkheden.”
Een mens die fouten mag maken. Die mag leren. Die niet beperkt is door wat er ooit op papier is gezet. Er zijn momenten geweest waarop dat perspectief het verschil had kunnen maken – het verschil tussen overleven en echt leven.
De kracht van ervaringsdeskundigheid
Vandaag de dag werk ik samen met mensen die, net als ik, hun kwetsbaarheid hebben omgezet in kracht. Met de wetenschap hoe het voelt om te verdwalen in een systeem. Om gelabeld te worden in plaats van begrepen. Met mijn aanwezigheid wil ik de zorg menselijker maken. Ik kan niet precies voelen wat anderen voelen, maar ik ben ooit in een soortgelijke positie geweest en weet dat het anders kan. Hiermee wil ik hoop brengen, maar daarnaast ook realiteit – de realiteit dat herstel geen rechte lijn is maar een landschap met dalen, heuvels en talloze omwegen. Juist deze dingen heb ik als cliënt gemist.
Slotgedachte
Diagnoses kunnen richting geven, maar ze mogen nooit het eindpunt zijn. Ieder mens verdient de kans om zijn/haar verhaal te herschrijven – met hulp, met erkenning en vooral met uitzicht
Want waar uitzicht is, daar is leven. En soms begint je uitzicht bij iemand die je aankijkt en zegt:
“Ik zie jou – niet je diagnose.”
